İş Zekası Nedir? Özellikleri, Avantajları ve Dezavantajları

İş Zekası (BI: Business Intelligence), ham verileri anlamlı bilgilere dönüştüren ve bu sayede karlı iş eylemlerine katkı sağlayan bir teknoloji süreci ve mimarisidir. Kısaca, verileri anlamlı bilgilere dönüştürmek için sunulan bir yazılım ve hizmet paketidir.

İş Zekasının, Kuruluşların stratejik, operasyonel ve taktiksel kararlarında doğrudan etkisi vardır. İş Zekası, geçmişten gelen verileri kullanarak, varsayımsal öngörüler yerine gerçeklere dayanan kararlar vermenize katkı sağlar.

İş Zekası araçları, grafikler, istatistikler, raporlar sunarak ve gerekli analizleri yaparak işiniz hakkında detaylı bilgi sunar.

İş Zekası neden önemlidir?

• Ölçüm: Geçmişten gelen verilere dayalı KPI (Key Performance Indicators - Temel Performans Göstergeleri) oluşturur.
• Farklı süreçler için kriterler belirlemenize yardımcı olur.
• İş Zekası sayesinde pazar ve kitle eğilimlerini belirleyebilir ve sorunları kolayca tespit edebilirsiniz.
• İş Zekası, veri kalitesini arttırır ve veri görselleştirmesi ile daha kolay karar vermenize yardımcı olur.
• İş zekası, sadece büyük işletmelerin değil KOBİ’lerin de kullanabileceği bir teknolojidir.

İş Zekası sistemleri nasıl uygulanır?

• İşletmenin veritabanından ham veriler alınır, bu veriler farklı formatlarda ve yapıda olabilir.
• Veriler temizlenir düzenlenir ve Veri Ambarına dönüştürülür.
• Kullanıcılar, İş Zekası sistemini kullanarak sorgular yapabilir, raporlar oluşturabilir veya ihtiyaç duyduğu başka analizler yapabilir.

İş Zekası kullanıcıları

İş Zekası sistemlerini kullanan 4 temel kullanıcı tipi şu şekildedir:

1. Profesyonel Veri Analisti: Veri analisti, veriler üzerinde sürekli derinlemesine araştırma ve inceleme yapan istatistikçidir. İş zekası sistemleri, iş stratejileri geliştirmeleri için yeni bilgiler edinmelerini sağlar.
2. BT (IT - Bilişim Teknolojileri) kullanıcıları: BT Kullanıcıları İş Zekası alt yapısının korunması ve devamı için önemli bir rol oynamaktadır.
3. Şirket CEO’su: CEO veya CXO, operasyonel verimliliği artırarak işletmelerinin kârını artırabilir.
4. İşletme Kullanıcıları: İşletme içinde iş zekası sistemlerini kullanan farklı kullanıcılar olabilir. Temelde iki tür işletme kullanıcısı vardır: Geçici iş zekası kullanıcısı ve Yetkili kullanıcı. Aralarındaki en önemli fark Yetkili Kullanıcının karmaşık veri kümeleriyle çalışma yeteneğine sahip olmasıdır. Geçici kullanıcı ise önceden belirlenmiş veri setleri ve tablolar üzerinde çalışma yapabilir.

İş Zekası Sistemlerinin Avantajları

İş Zekası Sistemlerini kullanmanın avantajlarından bazıları şunlardır:

1. Verimliliği artırır: İş Zekası sistemleri ile tek bir tıklama ile karmaşık raporlar oluşturulabilir, bu da zaman ve kaynak tasarrufu sağlar. Çalışanların görevlerinde daha efektif ve üretken olmalarını sağlar.
2. Görünürlüğü artırır: İş Zekası, süreçlerin görünürlüğünü artırır ve bu sayede dikkat edilmesi gereken alanların daha kolay tespit edilmesini sağlar.
3. Hesap Verilebilirliği artırır: İş Zekası sayesinde işletmedeki hesap verilebilirlik ve sorumluluk artar. Belirlenen hedeflere ulaşılabilmesi için gereken sorumluluk ve hesap verilebilirlik düzenlenmiş olur.
4. Genel bir bakış imkanı sunar: Gösterge panoları ve puan kartları gibi İş Zekası özellikleri ile konuların kuş bakışı izlenmesini sağlar.
5. İş süreçlerini kolaylaştırır: İş Zekası, iş süreçlerindeki karmaşıklığı ortadan kaldırır. Tahmini analiz, bilgisayar modelleme, kıyaslama ve diğer yöntemlerle konu analizlerini otomatik hale getirir.
6. Kolay analitik çözümler sunar: İş Zekası, analist veya teknik olmayan kullanıcıların bile verileri hızlı bir şekilde toplayıp işlemesine ve analizler yapmasına olanak sağlar. Bu sayede birçok bağımlılık ve mecburiyet ortadan kalkar.

İş Zekası Sistemlerinin Dezavantajları

1. Maliyet: İş zekası sistemleri küçük işletmeler için olduğu kadar orta dereceli işletmeler için de pahalı olabilir. Bu tip sistemlerin rutin ticari işletmelerde kullanılması maliyetli olabilir.
2. Karmaşıklık: İş zekası sistemlerinin bir diğer dezavantajı ise veri ambarı uygulamalarındaki karmaşıklıktır. Bu karmaşıklık iş tekniklerinin üstesinden gelinmesini zorlaştırabilir.
3. Sınırlı kullanım: Birçok gelişmiş teknolojide olduğu gibi İş Zekası sistemleri de satın alma gücü yüksek firmaların kullanımı için oluşturulmuştur. Bu nedenle İş Zekası sistemlerinin, maliyet açısından, küçük ve orta ölçekli şirketler için henüz uygun olmadığını söyleyebiliriz.
4. Zaman alıcı bir süreç: Veri ambarı sisteminin tamamen kurulması ve uygulanması yaklaşık bir buçuk yıl sürer. Bu nedenle zaman alıcı bir süreçtir.

İş Zekasındaki Eğilimler

Bilmeniz gereken bazı iş zekası ve analitik eğilimler şu şekildedir:

Yapay Zeka: Gartner'ın raporuna göre yapay zeka ve makine öğrenimi, insan zekası tarafından yapılan bazı karmaşık görevleri üstlenebilmektedir. Bu özellik, gerçek zamanlı veri analizi oluşturabilme ve dashboard raporlama yönünde geliştirilmektedir.

Ortak Çalışmaya Dayalı İş Zekası: İş zekası yazılımları, sosyal medya ve diğer son teknoloji araçlarla birleştirilerek, ortak karar verme için ekiplerin çalışma ve paylaşımına katkı sağlar.

Gömülü İş Zekası (Embedded BI): Gömülü İş Zekası, İş Zekası yazılımının veya bazı özelliklerinin raporlama işlevselliğini geliştirmek ve genişletmek için başka bir iş uygulamasına entegre edilmesini sağlar.

Bulut Analitik: İş Zekası uygulamaları çok yakında bulutta hizmete sunulacaktır ve bu sayede daha fazla işletmenin bu teknolojiyi kullanması sağlanacaktır.